Ο Στέλιος Μαυρομμάτης

Ψηλά στη ράχη του Πενταδάκτυλου είναι χτισμένο ένα μικρό χωριό ο Λάρνακας της Λαπήθου.
Οι κάτοικοι του ήταν φιλήσυχοι και ειρηνικοί, πάλευαν με το βουνό και αγωνιζόταν για να επιβιώσουν. Μια κοινότητα αγαπημένη με βαθύ το θρησκευτικό αίσθημα και τον πόθο για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Σε αυτό το χωριό την 15η Νοεμβρίου 1932 γεννήθηκε ο ήρωας του απελευθερωτικού μας αγώνα.
Στέλιος Μαυρομάτης από το Χριστόφορο και την Ελένη Μαυρομάτη. Ήταν ο πρωτότοκος γιος της οικογένειας και ακολουθούν η αδελφή του Μαρία, η αδελφή του Ειρήνη και ο αδελφός του Κώστας.
Μεγάλωσε και ανδρώθηκε στο χωριό του όπου τελείωσε και το δημοτικό σχολείο.
Στη συνέχεια φοίτησε στην Εμπορική Σχολή Σαμουήλ στη Λευκωσία. Ήταν φιλομαθής και ευσυνείδητος μαθητής και κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια να εμπλουτίσει τις γνώσεις του και να ολοκληρωθεί έτσι ώστε να γίνει χρήσιμος πολίτης και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της ζωής.
Ήταν δραστήριο μέλος της κοινότητας του και ακολουθώντας τα αχνάρια του πατέρα του ο οποίος πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Συντεχνίας Εργατών Κύπρου και του Θρησκευτικού Ορθοδόξου Ιδρύματος του χωριού του αναμείχθηκε ενεργά στα κοινά και ήταν μέλος τόσο στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΣΕΚ όσο και στο Συμβούλιο του ΘΟΙ. Ανέπτυξε πλούσια δράση και πρωτοστατούσε στις διάφορες πολιτιστικές,εθνικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις του χωριού κρατώντας και καθοδηγώντας την κοινότητα και ιδιαίτερα τους νέους μέσα στα πλαίσια μιας υγιούς και εθνοπρεπούς συμπεριφοράς.
Καλλιεργούσε το χαρακτήρα τους και σφυρηλατούσε την πίστη τους στο Θεό και στην Πατρίδα.
Την πίστη στην Ένωση και την αγάπη για την Ελλάδα.
Όταν τελείωσε τις γυμνασιακές του σπουδές εργάστηκε για δύο χρόνια στον Αγγλικό στρατό στου Σουέζ και το 1954 επέστρεψε στην Κύπρο και συνέχισε να εργάζεται ως γραφέας στο αεροδρόμιο Λευκωσίας.
Λόγω της δουλειάς του αναγκάστηκε να ενοικιάσει σπίτι στη Λευκωσία κοντά στο χάνι
του Ππίγκου.
Στο χωριό πήγαινε κάθε Σαββατοκύριακο.
Στο σπίτι αυτό φιλοξένησε και τον εξάδελφό του Ευαγόρα Παλληκαρίδη όταν ήταν καταζητούμενος.
Κάτω απ\' αυτά τα δεδομένα ο Στέλιος εντάχθηκε από την αρχή στην ΕΟΚΑ.
Πανέτοιμος ψυχικά και πνευματικά, μεθυσμένος από τον πόθο για Λευτεριά και Ένωση ανέλαβε δράση.
Με την εκδήλωση της επανάστασης τα ξημερώματα της 1ης Απριλίου 1955, ο Στέλιος Μαυρομάτης ανέλαβε μαζί με συναγωνιστές του τη δολιοφθορά στο αεροδρόμιο Λευκωσίας.
Από τούτη τη στιγμή δίνεται με όλη του την ψυχή στον αγώνα.
Το σπίτι του στη Λευκωσία γίνεται τόπος απόκρυψης αγωνιστών, οπλισμού και πυρομαχικών.
Στο χωριό οι γονείς και τα
αδέλφια του, γίνονται οι στενότεροι συνεργάτες του και δίνουν τα πάντα στον τιτάνιο αγώνα του λαού μας ενάντια στην αποικιοκρατία.
Αναλαμβάνουν την απόκρυψη αγωνιστών και δημιουργούν κρύπτες για όπλα.
Όταν κάποια στιγμή προδόθηκε το σπίτι του στη Λευκωσία μετακίνησε όλο το υλικό στο χωριό με το λεωφορείο που οδηγούσε ο Χριστοφής Κουρούγιαννης και ο ίδιος άλλαξε τόπο διαμονής.
Πρωτοστάτησε στη συλλογή των κυνηγετικών όπλων σε περιοχή της Λευκωσίας και άλλα πολλά.
Αποκορύφωμα όμως της δράσης και της προσφοράς του ήταν η ένταξη του στο εκτελεστικό της Λευκωσίας.
Με επίκεντρο δράσης τις οδούς Λήδρας-Ονασαγόρου στη Λευκωσία που ως γνωστόν
ονομάστηκε από τους Άγγλους «Μίλι του θανάτου».
Η οδός Λήδρας και Ονασαγόρου ήταν ο φόβος και τρόμος των Άγγλων.
Εκεί κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες και παρόλα τα δρακόντεια μέτρα που ελάμβαναν οι αποικιοκράτες με το στρατό τους να παραμονεύει παντού τα παλικάρια της ΕΟΚΑ κατόρθωναν και επιτελούσαν την αποστολή τους.
Σε μια δύσκολη αποστολή εναντίον του Άγγλου Σμηνία Νόρμαν Άλφερτ και του αεροπόρου της Βρετανικής Βασιλικής αεροπορίας Λώρενς Σμίθ ο Στέλιος στην προσπάθειά του να απομακρυνθεί από τον τόπο όπου έγινε η απόπειρα και ήταν ανεπιτυχής ανακόπηκε από Άγγλους και συνελήφθη.
Το παλικάρι έπεσε στα χέρια του εχθρού.
Από εδώ αρχίζει το μαρτύριο του.
Εδώ θα δώσει τη μεγάλη μάχη.
Εδώ θα φανεί το μεγαλείο της ψυχής του, η ιώβειος του καρτερία και υπομονή.
Θα αντέξει τα βασανιστήρια.
Θα εξαϋλωθεί θα σηκώσει το σταυρό του όπως ο Ναζωραίος και θα πορευτεί αγέρωχος και περήφανος με πίστη στο θεό και με συντροφιά του τη Παρθένα Παναγία που θα τον συνοδεύσει μέχρι την αγχόνη.
Θα ζήσει με αξιοπρέπεια το πεπρωμένο του.
θα αντικρίσει την βαναυσότητα και το σαδισμό των Άγγλων και θα διαγράψει με θάρρος την πορεία του προς το Γολγοθά.
Χαρακτηριστικές είναι οι επιστολές του που έστειλε στους γονείς και φίλους του μέσα από το κελί του μελλοθάνατου.
Τα λόγια και οι συνεχείς συμβουλές που έδινε
όταν τον επισκεπτόταν ιδιαίτερα στην πονεμένη λεβεντομάνα του.
Ο αγώνας που έδιναν οι αγωνιστές μέσα από τις φυλακές ήταν πολύ πιο δύσκολος. Χρειαζόταν ατσάλινο νευρικό σύστημα δεδομένου μάλιστα ότι οι εχθροί κατέβαλαν κάθε προσπάθεια και χρησιμοποιούσαν απάνθρωπες μεθόδους για να λυγίσουν τα παλικάρια.
Ο Στέλιος μέσα από το κελί δίνει θάρρος στους δικούς του, στη μάνα του. Τους ζητά να είναι υπομονετικοί να προσεύχονται στο θεό και να μην λυπούνται.

« ξέρω τι θα μας συμβεί αλλά ούτε φοβάμαι, ούτε λυπάμαι. Τρεις φορές ως τώρα μας οδήγησαν

στον τόπο της αγχόνης μαζί με τον Παναγίδη και τον Κουτσόφτα για δοκιμές για να επιτείνουν την αγωνία μας και να σπάσουν το ηθικό μας..» Μέσα από αυτά τα λόγια βλέπουμε δύο βασικά σημεία. Από τη μια το μεγαλείο, της λεβεντιά, τον αυτοέλεγχο, την ψυχική γαλήνη, την πλήρη συναίσθηση της πραγματικότητας, χωρίς φόβο και χωρίς αγωνία ο Στέλιος να είναι πανέτοιμος και από την άλλη την απάνθρωπη και άτιμη συμπεριφορά των Άγγλων, τη βαναυσότητα και το σαδισμό των πολιτισμένων της Δύσης.
Όμως όσο κι αν προσπάθησαν, όσες μεθόδους και αν χρησιμοποίησαν, δεν κατάφεραν αυτό που επιδίωκαν. Οι λεβέντες της ΕΟΚΑ δεν τους έδωσαν την ευχαρίστηση.
Αντίθετα με τη στάση και συμπεριφορά τους τους εξευτέλισαν και τους έφτυσαν κατάμουτρα.
Γιατί χωρίς καμία αμφιβολία η αντίσταση των μελλοθανάτων, η αξιοπρέπεια, το σθένος και η λεβεντιά ενοχλούσαν τους απάνθρωπους βασανιστές.
Οι Άγγλοι δεν τους άφηναν να κοιμηθούν, ούτε να ησυχάσουν, έκαναν θόρυβο, τους έδειχναν την αγχόνη σείοντας κομμάτι σχοινί προκλητικά, με χειρονομίες συμπεριφέρονταν απρεπώς προς στους επισκέπτες γονείς και πολλά άλλα.
Ο Στέλιος Μαυρομάτης λες και γνώριζε από μικρός το πεπρωμένο του.
Λάτρης των ηρώων της ελληνικής επανάστασης, του Κολοκοτρώνη, του Παπαφλέσσα, του Κανάρη, μιλούσε με θαυμασμό και ήθελε να τους μοιάσει.
Με αυτή τη φόρτιση, με αυτό το ζήλο, με πρότυπα τους ήρωες του Έθνους αγωνίστηκαν οι
αγωνιστές της ΕΟΚΑ για Λευτεριά και Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Με αυτή την εθνική έξαρση πορεύτηκε ο Στέλιος Μαυρομάτης προς το θάνατο και έγραψε τη δική του αγωνιστική πορεία.
Ήταν η ώρα 12.30 ξημερώματα της 21ης Σεπτεμβρίου 1956. Όταν τα τρία παλικάρια Στέλιος Μαυρομάτης, Ανδρέας Παναγίδης και Μιχαήλ Κουτσόφτας πιασμένοι χέρι- χέρι ανέβηκαν την καταπακτή. Σκοτείνιασε ο ουρανός, τρόμαξαν τα νυχτοπούλια. Οι κατάδικοι στις κεντρικές φυλακές ζούσαν μαζί με τα τρία παλικάρια την τελευταία πράξη. Τους συνοδεύουν με τραγούδια και ζητωκραυγές. Και αυτοί άτρομοι και αγέρωχοι με φωτισμένο το πρόσωπο να ψάλουν τον Ακάθιστο Ύμνο και να αποχαιρετούν.

Στο τελευταίο γράμμα του προς τα αγαπημένα του πρόσωπα ο Στέλιος Μαυρομάτης γράφει:

«Σεβαστοί μου γονείς, πολυαγαπημένες μου αδελφές και αδελφέ μου,Σας απευθύνω το τελευταίο μου γράμμα με την ελπίδα πως θα κατορθώσω να ρίξω λίγο βάλσαμο στην πονεμένη σας ψυχή.
Τώρα που σας γράφω, ευρίσκομαι μέσα στο σκοτεινό κελί της φυλακής μου, περιμένοντας με θάρρος και υπομονή τον δήμιο ναρθή να με οδηγήσει στον τόπο της εκτελέσεως. Αισθάνομαι τον εαυτό μου ισχυρόν και γαλήνιον, γιατί έχω τον Χριστό μέσα μου και είμαι βέβαιος πως θα με βοηθήσει μέχρι τέλους.
Η τελευταία μου επιθυμία που ζητώ από σας είναι: Να σταθήτε ψύχραιμοι μέχρι τέλους και να προσεύχεστε για μένα. Δεν θέλω ούτε μοιρολόγια ούτε θρήνους, παρά μόνο να ευχαριστείτε και να δοξάζετε το Θεό που με αγάπησε και θέλησε να με πάρει κοντά του. Θέλω να ξέρετε πως ο υιός και αδελφός σας πέθανε με το χαμόγελο στα χείλη, γιατί κράτησε μέχρι
τέλους τον ιερόν όρκον που έδωσε να θυσιαστή χάριν της ελευθερίας της Κύπρου. Να είστε δε βέβαιοι πως γρήγορα θα ανατείλει το άστρον της Ελευθερίας και της δικαιοσύνης στο Νησί μας, τον ψυχρό δε και σκοτεινό χειμώνα των θλίψεων και δοκιμασιών θα επακολουθήσει η γλυκεία άνοιξης της γαλήνης και ευτυχίας. Θέλω να είστε υπερήφανοι γιατί ο υιός και αδελφός σας θυσιάστηκε για την κοινήν ελευθερία. Θυσιάστηκε γιατί θέλησε να χαρεί κι αυτός μαζί με όλους τους Έλληνες της Κύπρου το μεγαλύτερο δώρο που χάρισε ο Θεός στην ανθρωπότητα. Με αυτά, σεβαστοί μου γονείς και πολυαγαπημένες μου αδελφές και αδελφέ μου, κλείω το γράμμα μου και
σας στέλνω τον τελευταίο θερμό μου ασπασμόν.

Σας γλυκοφιλώ
Ο υιός και αδελφός σας
ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΑΥΡΟΜΑΤΗΣ».